Ξημερώματα Πέμπτης, 12 Οκτωβρίου 1944, οι Γερμανοί αποχωρούν από την Αθήνα, μετά από 1.625 μέρες κατοχής. Από την Ελλάδα αναγκάζονται βιαστικά να αποχωρήσουν. Έχουν προηγηθεί η συμμαχική απόβαση στη Νορμανδία και η προέλαση του Κόκκινου Στρατού στα Βαλκάνια. Το τέλος του Άξονα είναι κοντά. Κι όμως, παρά τις συμφωνίες, μέχρι τελευταίες ημέρες κατέστρεψαν υποδομές της χώρας, σκότωσαν αγωνιστές και αμάχους και στενούς συνεργάτες τους διερμηνείς, για να μην αποκαλυφθούν οι λεπτομέρειες από τις εγκληματικές τους πράξεις.
Στις 8:00 το πρωί ο αρχηγός των αποχωρούντων Γερμανών, χωρίς αιδώ, κατέθεσε στεφάνι στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη. Στις 9:15 π.μ. ένας Γερμανός στρατιώτης κατέβασε τη «σβάστικα» από τον ιερό βράχο. Την έβαλε υπό μάλης και αποχώρησε με σκυμμένο κεφάλι, υπογράφοντας το μοιραίο τέλος.
80 χρόνια μετά ζουν ακόμη κάποια από τα παιδιά που κατέκλεισαν μαζί με τις εκατοντάδες χιλιάδες πολιτών την πλατεία Συντάγματος να πανηγυρίσουν την απελευθέρωση της Αθήνας με αλαλαγμούς χαράς, φωνάζοντας «Χριστός Ανέστη».
Το γερμανικό στεφάνι κείτονταν στον δρόμο ποδοπατημένο, το κατάντημα του λαού που αιματοκύλισε την ανθρωπότητα, αφήνοντας στη γη πολλές δεκάδες εκατομμύρια νεκρούς.
* * *
Στην Ελλάδα δεν γιορτάζουμε το τέλος της τραγωδίας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Γιορτάζουμε την αρχή, επειδή πρώτοι εμείς τολμήσαμε να αντισταθούμε στη βαρβαρότητα με απαράμιλλη ανδρεία, όπως μας αναγνώρισαν. Κι ακόμη επειδή εκείνη η αρχή της επίθεσης στην Ελλάδα σήμανε, όπως παραδέχτηκαν επώνυμοι, την αρχή του τέλους τους.
Οι κατακτητές έφυγαν από την Αθήνα αφήνοντας πίσω αποτύπωμα ένα στεφάνι ποδοπατημένο.
Στη φετινή επέτειο γυρίζουμε να ξαναδιαβάσουμε πώς ξεκίνησε αυτός ο πόλεμος. Πώς ξεγέλασαν τους υπηκόους τους, πως έπεισαν τις τεράστιες πειθαρχημένες στρατιές τους να πολεμήσουν;
Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ξεκίνησε με την επίθεση της Γερμανίας στην Πολωνία, το φθινόπωρο του 1939, με πρόσχημα συνοριακό δήθεν επεισόδιο εναντίον της, που το δημιούργησε η ίδια. Γιατί η Πολωνία; Και μόνο ελάχιστες ιστορικές μαρτυρίες φτάνουν να μας συγκλονίσουν:
«Για τους Ναζί, οι Πολωνοί ήταν υπάνθρωποι, που κατείχαν γη η οποία αποτελούσε μέρος του ζωτικού χώρου που εποφθαλμιούσε η ανώτερη γερμανική φυλή»1. Οι Γερμανοί είχαν εγκολπωθεί τη διακήρυξη του ηγέτη τους ότι ανήκαν στην Αρία φυλή (ινδοϊρανικής προέλευσης) και ήταν δήθεν προορισμένοι να επικρατήσουν στον κόσμο. Γι᾿ αυτό ο Χίτλερ εξουσιοδότησε τα στρατεύματά του να σκοτώνουν χωρίς έλεος κάθε άντρα, γυναίκα και παιδί που έχει πολωνική καταγωγή ή μιλάει την πολωνική γλώσσα και όχι μόνο τους Πωλονοεβραίους, που μισούσε. «Ο Χίμλερ, στενός συνεργάτης του, έβλεπε τους Πολωνούς ως κατώτερη φυλή, που έπρεπε να βρίσκεται υπό δουλεία»2. Σχεδόν δεν τους αναγνώριζαν την ιδιότητα του ανθρώπου. Τα θύματα εκατομμύρια, απροσδιόριστα ακόμη, στην Πολωνία.
Οι απίστευτες, διαστροφικές ιδέες και οι απάνθρωπες πράξεις συνεχίστηκαν σχεδόν έξι χρόνια στις χώρες που κατέλαβαν.
Ώσπου ήρθε η διάψευση, η κατάρρευση, η «θεία δίκη», η τραγική κατάληξη της εγκληματικής ιδεολογίας και των εμπνευστών της.
* * *
80 χρόνια μετά, σχεδόν 200 πόλεμοι μαστίζουν τον πλανήτη. «Πόλεμοι παλιοί και νέοι, ξεχασμένοι και προβεβλημένοι, μεταξύ κρατών και εμφύλιοι, για ένα κομμάτι γης, για την εξουσία, για το νερό, για τις πλουτοπαραγωγικές πηγές, για μια ρίζα ελιάς»3. Θα οδηγήσουν στον Γ΄ Παγκόσμιο πόλεμο;
Μπορεί να διδάξει τους σύγχρονους εμπόλεμους ένα ποδοπατημένο στεφάνι στην απελεύθερη Αθήνα;
- Ρίτσαρντ Λούκας, Αμερικανός ιστορικός.
- Κάθριν Λίτς, μεταφράστρια ιστοριών πολωνικών εκδόσεων.
- Σοφία Βούλτεψη, Υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου.
Τεύχος Οκτωβρίου 2024