Στην παράδοση της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, δηλαδή της μιας του Χριστού Αγίας Εκκλησίας, ο μοναχισμός χαρακτηρίστηκε και χαρακτηρίζεται από ένα φαινομενικό παράδοξο: Αυτός που τον ασπάζεται εγκαταλείπει τον κόσμο και αποτάσσεται οτιδήποτε κοσμικό, αλλά ταυτόχρονα παραμένει το πιο ουσιαστικό σημείο αναφοράς για τους εν τω κόσμω χριστιανούς.