ΕΠΕΤΕΙΟΣ 1.700 ΕΤΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ Α΄ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΣΥΝΟΔΟ
Εδώ και 1700 χρόνια η αγιαστική πορεία της Εκκλησίας στον κόσμο, η θεανθρώπινη διδασκαλία της, η διοικητική της οργάνωση και το κοσμοσωτήριο έργο της καταυγάζεται από το φως που ακτινοβολεί η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος που συγκλήθηκε στη Νίκαια της Βιθυνίας το 325 μ.Χ.
Λίγο πριν, ο πρεσβύτερος από την Αλεξάνδρεια Άρειος, με φιλοσοφική σκέψη κενή από θείο φωτισμό και νοητικά κατασκευάσματα ντυμένα περίτεχνα με αγιογραφικό λόγο, αρνούμενος τη θεότητα του Θεού-Υιού, «κτίσμα καί ποίημα τόν Υἱόν ἐλοιδόρησε…» (Μεγ. Αθανασίου).
Ο κλυδωνισμός της Εκκλησίας ήταν τόσο μεγάλος, που ο ίδιος ο αυτοκράτορας Μέγας Κωνσταντίνος κατανόησε την ένταση της σύγχυσης και του διχασμού και με παρακίνηση του επισκόπου Κόρδοβας Οσίου συγκάλεσε την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο. Οι εργασίες της Συνόδου ξεκίνησαν τον Μάιο του 325 και ολοκληρώθηκαν μετά από 3,5 χρόνια. Η συγκρότηση και το έργο της Συνόδου αποτέλεσαν συγκλονιστικό και κορυφαίο γεγονός για την πορεία της Εκκλησίας μέσα στη διαρκή και λυσσαλέα απειλή των αιρέσεων.
Από όλα τα μήκη και τα πλάτη της νεοσύστατης βυζαντινής αυτοκρατορίας συνάχθηκαν οι 318 θεοφόροι Πατέρες με συνοδεία πολλαπλάσιο αριθμό πρεσβυτέρων. Πολλοί από αυτούς έφεραν τα στίγματα του μαρτυρίου από τον τελευταίο διωγμό του Λικίνιου στην Ανατολή. Αναδειχθείσες μορφές της Συνόδου ήταν ο Αλέξανδρος Κωνσταντινουπόλεως, ο Αλέξανδρος Αλεξανδρείας, ο Μέγας Αθανάσιος, ο Ευστάθιος Αντιοχείας, ο Μακάριος Ιεροσολύμων, ο όσιος Παφνούτιος, ο άγιος Σπυρίδων Τριμυθούντος, ο άγιος Νικόλαος Μύρων κ.ἄ.
Οι μυστικές σάλπιγγες του Πνεύματος, όπως ποιητικά τους ζωγράφισε ο ιερός υμνωδός, συνέταξαν τον θεολογικό Όρο της Συνόδου, δηλαδή τα 7 πρώτα άρθρα του Συμβόλου της Πίστεως, διατρανώνοντας με το «ομοούσιο» τη θεότητα του δευτέρου Προσώπου της Αγίας Τριάδος που τόσο έντεχνα, βάναυσα και βλάσφημα στρέβλωσε ο αιρεσιάρχης Άρειος.
Η Σύνοδος της Νίκαιας καταδείχθηκε θεία και αποστολική, όπως τη χαρακτήρισε ο Μέγας Αθανάσιος, μαρτυρώντας έτσι την πεποίθησή του ότι το έργο των Πατέρων της Συνόδου ήταν προϊόν θείας παρέμβασης1.
Μέσω αυτής εγκαινιάστηκε μια νέα περίοδος για το συνοδικό σύστημα της Εκκλησίας, που όμως παρέμενε πιστό στην αποστολική παράδοση.
Η σύγκληση της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου δεν ήταν μόνο ένα πρωτοφανές θεολογικό γεγονός, αλλά ένα θεμελιώδες κεφάλαιο της εκκλησιαστικής Ιστορίας με τεράστιες πολιτικές και κοινωνικές συνέπειες, καθώς δημιούργησε τη βάση για ενότητα και αρμονία στο πλήρωμα της Εκκλησίας, αλλά και τη συνεργασία Πολιτείας και Εκκλησίας επ᾿ αγαθώ του «μυστικού σώματος του Χριστού».
Η επετειακή μνήμη της Συνόδου θερμαίνει την επιθυμία μας να εμμένουμε στο πνεύμα, στην ομολογία και την πίστη των «υπέρλαμπρων φωστήρων» Πατέρων που τη συγκρότησαν, τα «εκλεκτά σκεύη» που χαρίτωσε ο Θεός να διασαφηνίσουν την αλήθεια για τη θεότητα του Θεοῦ-Υἱοῦ και Λόγου στους υπόλοιπους πιστούς.
Ο αείφωτος αυτός φάρος που άναψε στη Νίκαια εδώ και 1.700 χρόνια εξακολουθεί να ρίχνει το φως της παγκοσμιότητας της Ορθοδοξίας στον καιρό της παγκοσμιοποίησης. Ρίχνει φως που μπορεί να διαλύσει τη σύγχυση που προκαλεί ο θρησκευτικός πλουραλισμός και το δυτικό γίγνεσθαι, τα οποία κρύβουν μέσα τους έναν αρειανόφρονα ανθρωποκεντρισμό.
Ο Μέγας Αθανάσιος τονίζει εμφαντικά ότι η Σύνοδος της Νίκαιας συνιστά φυτεία την οποία φύτευσε ο ουράνιος Πατέρας, γι᾿ αυτό και αυτή όχι μόνο δεν θα εκριζωθεί αλλά, αποτελώντας κυριολεκτικά «ρήμα Κυρίου», θα «μένει εις τον αιώνα»2.
Αν μείνουμε ριζωμένοι σ᾿ αυτή τη φυτεία αειθαλείς και καρποφόροι, τότε θα μας αξιώσει το Πανάγιο Πνεύμα να γίνει η μεταφύτευσή μας στην ουράνια Βασιλεία με τη μεσιτεία των Αγίων Πατέρων της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου.
- Βλ. καθηγητού Στυλιανού Παπαδόπουλου, Αθανάσιος ο Μέγας και η Θεολογία της Οικουμενικής Συνόδου, Αθήνα 1980, σ.36. ↩︎
- Μεγάλου Αθανασίου, Προς τους εν τη Αφρική τιμιωτάτους επισκόπους, ΒΕΠ 31. Βλ. στο βιβλίο του καθηγητού Στυλιανού Παπαδόπουλου, Αθανάσιος ο Μέγας και η Θεολογία της Οικουμενικής Συνόδου, Αθήνα 1980, σ. 35-36. ↩︎
Τεύχος Ιουνίου-Ιουλίου 2025
