Ένα ηλιόλουστο πρωινό επισκεφθήκαμε με τους μαθητές του σχολείου ελληνικής γλώσσας της ελληνικής κοινότητας Μόσχας, επ᾽ ευκαιρία του μαθήματος «Ορθόδοξος Ναός», την έκθεση φωτογραφιών παλαιών εκκλησιών της Ρωσίας, μνημείων ιστορίας και πολιτισμού.
Εκεί γνωρίσαμε τον φωτογράφο Νικόλαο Πίλεφ, στον οποίο προσφέραμε και τις δικές μας φωτογραφίες από τη Ζάκυνθο (Ιερό Ναό Αγίου Διονυσίου κ. α.) τις οποίες βγάλαμε το 2013, όταν επισκεφθήκαμε το νησί. Η απλή αναστροφή μας έδωσε την ευκαιρία να μας μιλήσει για τη ζωή του και το έργο του:
Για πρώτη φορά στη ζωή μου πήρα το 1986 στα χέρια μου από τη μητέρα μου τη Βίβλο, κρυμμένο ως τότε βιβλίο. Ο πατέρας μου, γραμματέας του κομμουνιστικού κόμματος της μικρής επαρχιακής πόλης μας, είχε πεθάνει. Άρχισα να τη διαβάζω καθημερινά, ασχολούμενος παράλληλα από το 1990 με το εμπόριο, από το οποίο απέκτησα αρκετά χρήματα. Τότε ξαφνικά μου παρουσιάστηκε σοβαρό πρόβλημα υγείας. Διαπιστώθηκε ότι το 80% του στομάχου μου είχε καρκίνο και η διάρκεια της ζωής μου ήταν περίπου 2 μήνες. Σκέφτηκα, μήπως ο Θεός ειδοποιεί για επικείμενο θάνατο αυτούς που ιδιαίτερα αγαπά;
Πρέπει να ετοιμαστώ. Χαιρέτησα όλους τους δικούς μου, ξόφλησα τα χρέη μου, χάρισα όλα τα χρήματα που μου χρωστούσαν κάποιοι, χαιρέτησα την πιστή δασκάλα μου Ζίνα κι έφυγα από το σπίτι μου με μόνο εφόδιο τη Βίβλο κι έναν σάκο με μικροπράγματα. Σταμάτησα έξω από την κωμόπολη που ζούσα, σ᾽ ένα ήρεμο μέρος με μια μηλιά και δυο βρυσούλες. Διάβαζα ακατάπαυστα τη Βίβλο και προσευχόμουν. Έμεινα εκεί 40 μέρες, δεν έτρωγα τίποτα, έπινα μόνο δροσερό νερό από τις βρυσούλες.
Στις 40 μέρες έφυγα. Με μεγάλη δυσκολία πλησίασα την εθνική οδό, όπου με παρέλαβε ένα φορτηγό που περνούσε και με πήγε σπίτι μου. Τη μεγάλη χαρά της συζύγου μου, παρά τη φοβερή αδυναμία μου λόγω του ότι έχασα περίπου 20 κιλά, διαδέχθηκε η έκπληξη, όταν στο νοσοκομείο που εισήχθηκα διαπίστωσαν ότι ο καρκίνος είχε εξαφανιστεί.
— Τώρα με τι θα ασχοληθείς; με ρώτησαν.
— Θα υπηρετώ τον Θεό.
— Με ποιον τρόπο;
Με αυτόν που βλέπετε, παιδιά. Με τις εκθέσεις φωτογραφιών των εγκαταλελειμμένων και κατεστραμμένων ιερών ναών, ώστε να συγκινηθεί ο κόσμος και να αρχίσει η αναστήλωσή τους. Γι᾽ αυτόν τον σκοπό διέθεσα όλα μου τα χρήματα. Με βοήθησαν η σύζυγός μου και η αδελφή μου με την έρευνα στα διάφορα αρχεία, βιβλιοθήκες κ.λπ. για το ιστορικό της κάθε εκκλησίας. Συνολικά φωτογράφισα 80 εκκλησίες. Κάθε εκκλησία είναι σύμβολο της αγάπης του ανθρώπου προς τον Θεό και της αγάπης του Θεού προς τον άνθρωπο.
Σ᾽ ένα χωριό μάθαμε ότι στη μικρή εκκλησία υπήρχε θαυματουργή εικόνα της Παναγίας του Καζάν. Στα χρόνια των διωγμών, όπως μας είπαν, οι κομμουνιστές αφαίρεσαν τις εικόνες, τις τοποθέτησαν όλες μαζί στην αυλή κι έβαλαν φωτιά να τις κάψουν. Δεν τα κατάφεραν όμως, διότι οι χωρικοί που παρακολουθούσαν, κάθησαν αμέσως πάνω στις εικόνες και παρά τη φωτιά δεν κάηκε κανείς, ούτε οι εικόνες.
Πριν παμε σ᾽ αυτό το χωριό, έβρεχε πάρα πολύ. Πως θα φωτογραφίσουμε; σκεφτήκαμε. Μόλις φτάσαμε, σταμάτησε αμέσως η βροχή και βγήκε ο ήλιος. Έτσι τελείωσαν κατά τον καλύτερο τρόπο όλες οι εργασίες μας. Όταν φύγαμε, επανήλθε η βροχή πολύ δυνατή.
Αυτά, παιδιά, τα μικρά θαύματα ζήσαμε σ᾽ όλη μας αυτή την προσπάθεια. Όλα δώρα του αγίου Θεού, παιδιά μου. Κι αυτά που μαθαίνετε, η ελληνική γλώσσα, η ελληνική ιστορία, η ορθόδοξη πίστη. Εμείς κάνουμε ένα βήμα κι Εκείνος εκατό. Εμείς ολιγοπιστούμε, απογοητευόμαστε, κι Εκείνος μας φροντίζει, μας παραστέκει, βάζει δίπλα μας ανθρώπους δικούς Του, δίνει λύσεις στα ποικίλα προβλήματα της ζωής μας. Ποτέ μην ξεχνάμε, ότι είναι πάντοτε Παρών, διότι είναι «ὁ ὤν καί ὁ ἦν καί ὁ ἐρχόμενος» (Αποκ. α´ 8).
Ναταλία Γ. Νικολάου
Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Λομονόσωφ Μόσχας
Τεύχος Οκτωβρίου 2024
