16 Σεπτέμβρη του 1976
Ο Σοβιετικός παγκόσμιος πρωταθλητής τεχνικής κολύμβησης Σαβάρς Καραπετιάν, κάτοχος 11 παγκόσμιων ρεκόρ, 17 φορές πρωταθλητής κόσμου, 13 φορές πρωταθλητής Ευρώπης και 7 φορές πρωταθλητής Σοβιετικής Ένωσης, μόλις έχει τελειώσει την καθημερινή του προπόνηση των 20 χιλιομέτρων στη λίμνη Γερεβάν. Ξάφνου, βλέπει ένα τρόλεϊ με 92 επιβάτες να πέφτει στη λίμνη.
Χωρίς να χάσει καιρό ο Σαβάρς Καραπετιάν κολυμπά μέχρι εκείνο το σημείο και βουτά σε βάθος 10 μέτρων για να βρει το τρόλεϊ που είναι βυθισμένο και σχεδόν αόρατο από τη λάσπη που είχε σηκωθεί.
Σπάει το πίσω παρμπρίζ με τα πόδια και μέσα απ᾿ αυτό αρχίζει να βγάζει ανθρώπους και να τους ανεβάζει στην επιφάνεια. Εκεί τους παραλαμβάνει ο αδελφός του που προπονούνταν μαζί του, ο οποίος τους αφήνει στην ξηρά που απέχει 25 μέτρα.
Τα λεπτά κυλούν δραματικά. Ο Καραπετιάν εξακολουθεί να ανασύρει ανθρώπους από τον βυθό όσο πιο γρήγορα μπορεί. Χρειάζονται, ωστόσο, περίπου 30 με 35 δευτερόλεπτα για κάθε άτομο.
Έχει ήδη ανασύρει τριάντα ανθρώπους, όταν αρχίζει σταδιακά να χάνει τις αισθήσεις του από την κόπωση, την υποθερμία και τις πληγές που προκάλεσε το σπασμένο παρμπρίζ.
Όταν πλέον αναίσθητος και με θραύσματα γυαλιών σε όλο του το σώμα μεταφέρθηκε σε νοσοκομείο, έμεινε σε κώμα για 46 ολόκληρες μέρες. Είχε πάθει πνευμονία και επιπλέον σηψαιμία εξ αιτίας των μολυσμένων νερών της λίμνης. Όταν συνήλθε, η κατάσταση της υγείας του ήταν τέτοια που δεν αγωνίστηκε ποτέ ξανά.
«Ήξερα ότι δεν μπορούσα να τους σώσω όλους. Φοβόμουν μήπως κάνω κάποιο λάθος. Ήταν τόσο σκοτεινά εκεί κάτω που δεν έβλεπα σχεδόν τίποτα. Σε μια από τις καταδύσεις μου κατά λάθος άρπαξα ένα κάθισμα και το έβγαλα έξω. Θα μπορούσα αντί αυτού να είχα σώσει μια ακόμη ζωή. Αυτό με στοιχειώνει ακόμα και στα όνειρά μου», είπε ο ίδιος αργότερα.
Το περιστατικό –γιά άγνωστο λόγο– δεν είδε το φως της δημοσιότητας αμέσως. Οι φωτογραφίες που τραβήχτηκαν έμειναν στο συρτάρι και δημοσιεύτηκαν μετά από δυο χρόνια.
Τότε του απονεμήθηκε και το μετάλλιο «Για τη σωτηρία του πνιγμού» καθώς και το μετάλλιο του «Τάγματος της Τιμής».
Το 1982 η εφημερίδα Komsomolskaya Pravda δημοσίευσε ένα άρθρο σχετικά με το κατόρθωμά του, με τίτλο: «Η υποβρύχια μάχη του πρωταθλητή».
Φεβρουάριος του 1985. Ο Καραπετιάν περνά τυχαία έξω από ένα κτίριο που φλέγεται και μαθαίνει ότι μέσα υπάρχουν παγιδευμένοι άνθρωποι.
Χωρίς δεύτερη σκέψη ορμά μέσα στις φλόγες και βγάζει έξω ἕναν-ἕναν τους ανθρώπους. Ο ίδιος όμως παραμένει πολλούς μήνες στο νοσοκομείο έχοντας σοβαρά εγκαύματα και προβλήματα αναπνοής, λόγω των αερίων.
Οκτώβρης 2013
Η ολυμπιακή φλόγα των χειμερινών Ολυμπιακών αγώνων με αφετηρία την Αρχαία Ολυμπία έχει διανύσει τη μεγαλύτερη διαδρομή στην ιστορία της με συνολικό μήκος 65.000 χιλιόμετρα (από τα οποία οδικώς 20.273 χλμ., σιδηροδρομικώς 17.728 χλμ, με αεροπλάνο 25.455, με ελικόπτερο 2.256 χλμ. και ένα χιλιόμετρο με έλκηθρο που έσερναν τάρανδοι) και έχοντας περάσει από 2.900 πόλεις και 83 περιοχές της Ρωσίας.
Εκατοντάδες εκατομμύρια τηλεθεατές παρακολουθούν τον λαμπαδηδρόμο που μεταφέρει τη φλόγα στην Κόκκινη Πλατεία. Ο μεσόκοπος άνδρας κρατά με χαρά και συγκίνηση τη δάδα, όταν συμβαίνει το αναπάντεχο: την ώρα που περνά από έναν διάδρομο, ένα δυνατό ρεύμα αέρα σβήνει τη φλόγα!
Ο λαμπαδηδρόμος σαστίζει και ξεχνά ότι πίσω του κινείται αυτοκίνητο που μετέφερε αναπληρωματικές λυχνίες γι᾿ αυτό ακριβώς το ενδεχόμενο.
Η φλόγα ανάβει ξανά, αλλά με αναπτήρα, και τα αδηφάγα Μμε κατακρίνουν τους διοργανωτές που άφησαν έναν σχεδόν ανήμπορο άνθρωπο να τη μεταφέρει.
«Ντροπή, γιατί έβαλαν αυτόν;»
«Δεν κατάφερε να φροντίσει τη φλόγα».
Μόνο που αποδείχθηκε ότι οι περισσότεροι δεν γνώριζαν για ποιον πρόκειται. Οι Ρώσοι όχι μόνο δίνουν στη δημοσιότητα τα στοιχεία του λαμπαδηδρόμου, που δεν είναι άλλος από τον Καραπετιάν, αλλά αποφασίζουν να κρατήσει τον πυρσό και την επόμενη ημέρα.
Ο Καραπετιάν βραβεύθηκε για τον ηρωισμό του με πολλά βραβεία, μεταξύ των οποίων και με το βραβείο «Fair Play» της UNESCO.
Το 1986 ένας αστεροειδής που ανακαλύφθηκε παίρνει το όνομά του, «3027 Shavarsh».
Σήμερα ζει μια απλή ζωή στη Μόσχα, όντας ιδιοκτήτης ενός εμπορικού καταστήματος παπουτσιών, το οποίο έχει ονομάσει «Δεύτερη Αναπνοή».
Εδώ και χρόνια έχει χαρίσει μια δεύτερη αναπνοή σε πολύ κόσμο, κι ας είχε πολύ σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία του και την αθλητική του σταδιοδρομία. Μόνο που ποτέ δεν το μετάνιωσε!
Ν. Κατσιάπη
Τεύχος Αυγούστου-Σεπτεμβρίου 2024