Ήταν μόνο μια στιγμή. Κάτι ακούσαμε από κάπου, κάποιες σκόρπιες λέξεις, μια συζήτηση. Κάτι διαβάσαμε κάπου, μία έκτακτη είδηση, μία ειδοποίηση. Ήταν η στιγμή που το μυαλό σταμάτησε. Θόλωσε. Αρνήθηκε να συνεργαστεί. Ήταν η στιγμή που όλες οι γροθιές σφίχτηκαν, όλα τα μάτια κοίταξαν ψηλά, και μέσα απ' τα σφιγμένα δόντια όλοι είτε το παραδεχόμαστε είτε όχι μουρμουρίσαμε τις ίδιες λέξεις: «γιατί, Θεέ μου».
Βρεθήκαμε μετά να παρακολουθούμε τη λίστα με τα ονόματα. Βρεθήκαμε χωρίς φωνή, χωρίς σκέψη μπροστά στα ονόματα, στις λίστες: αγνοούμενοι, νεκροί, τραυματίες, γιοι και θυγατέρες, φοιτητές, επιβάτες κι εργαζόμενοι. Όχι ονόματα μα σώματα στα δόντια του θανάτου, στο στόμα της φλόγας, στο βάθος του χάους. Όχι ονόματα μα ψυχές απότομα,άγουρα, μέσα σε δευτερόλεπτα φρίκης απερίγραπτης να πορεύονται μαρτυρικά, κι αυτός ο θάνατος, η φρίκη, το αίμα να τις καθαίρει, να τις φέρνει πιο λευκές μπροστά στο θρόνο του Υψίστου.
Ονόματα που έγιναν δικά μας ξαφνικά και τραγικά. Θώμη, Χρύσα, Αναστασία, Κυπριανός, Ιφιγένεια, Βάιος, Αθηνά, Νικήτας. Γονείς και συγγενείς έψαχναν τους δικούς τους στη λίστα με τους τραυματίες κι έτρεμαν όσο η λίστα τέλειωνε και το όνομα δεν ήταν εκεί. Κι όσο η μια λίστα με τα ονόματα γινόταν πιο μικρή, τόσο μεγάλωνε η άλλη. Οι φίλοι έψαχναν στα κοινωνικά δίκτυα - νέος τρόπος να ζητάς βοήθεια αυτός. Άλλοι κρατούσαν τις λίστες και το κομποσχοίνι κι ανέβαζαν τις λίστες στο Θεό, μαζί με γονείς και οικείους, γνωστούς κι αγνώστους. Και μάκραιναν οι λίστες.
Ύστερα, ήρθαν οι κηδείες. Με σπαραγμό και πόνο απαραμύθητο. Με αναπάντητα γιατί. Και εκτιμήσαμε τι αξία έχει να αποχαιρετάς τον άνθρωπό σου, να δίνεις τον τελευταίο ασπασμό και να κρατάς στη μνήμη σου την τελευταία εικόνα του. Ήρθαν οι κηδείες χωρίς αποχαιρετισμό, χωρίς ασπασμό, χωρίς… Και μάκραιναν οι λίστες.
Ήρθαν οι ευθύνες μετά. Ήρθαν οι καταθέσεις, οι ανακρίσεις, τα στοιχεία, οι επιτροπές, οι εμπειρογνώμονες, οι εκπρόσωποι της δικαιοσύνης, οι νομικοί… Και οι λίστες μάκραιναν και άλλο. Κι ήταν πια αργά, πολύ αργά γι' αυτές τις λίστες.
Ήρθαν ευτυχώς και οι ήρωες. Και μας ζήτησαν να μην τους λέμε ήρωες. Κι ας έσωσαν τους συνεπιβάτες τους πριν σώσουν τους εαυτούς τους. Κι ας κατέρρευσαν πάνω στο καθήκον, φροντίζοντας τους τραυματίες, όπως ο νοσηλευτής στη Λάρισα, που το πρωί τον βρήκε και τον ίδιο με ορό στο χέρι. Κι ας στήθηκαν για ώρες στην αναμονή να δώσουν αίμα. Μάκρυνε αρκετά κι αυτή η λίστα.
Τέλος, μείναμε εμείς. Που δεν ταξιδέψαμε μ᾽ αυτό το τρένο για Θεσσαλονίκη. Που δεν κοιμηθήκαμε σε κάποια πολυκατοικία στην Τουρκία. Που τον Ιούλιο του 2018 δεν βρισκόμασταν στο Μάτι, ούτε τον Αύγουστο του 2007 στην Ηλεία. Που δεν πήραμε το λάθος αεροπλάνο, που σήμερα το πρωί φτάσαμε με ασφάλεια στη δουλειά μας. Μείναμε εμείς με τα ονόματά μας γραμμένα — ακόμα — στη λίστα με τους ζωντανούς.
«…ὄνομα ἔχεις ὅτι ζῇς καί νεκρὸς εἶ» (Αποκ. γ' 1). Μείναμε εμείς, να έχουμε όνομα ανάμεσα στους άλλους ζωντανούς. Όνομα μόνο, όσοι μείναμε να γκρινιάζουμε για τη δουλειά μας, να μαλώνουμε με την οικογένειά μας, να μας ενοχλεί ο γείτονας, να συγκρινόμαστε με τον διπλανό. Νεκροί από μιζέρια, από γκρίνια και μεμψιμοιρία, όσοι μείναμε να σκοτώνουμε με τον εγωισμό, με την κατάκριση, με την πικρή κουβέντα, με το «μωρέ» και το «ρακά» (Ματθ. ε' 22). Τη μια στιγμή παντοδύναμοι στη φαντασία μας, την άλλη βουτηγμένοι στην απόγνωση και τραγικά αδύναμοι. Αποκοιμηθήκαμε και ξεχαστήκαμε. Ξεχάσαμε τα ονόματά μας στη λίστα με τους ζωντανούς, αν και νεκροί από καιρό.
Κι έμεινε μαζί με μας το πιο αμείλικτο απ' όλα τα γιατί: Γιατί αυτοί; Γιατί αυτοί και όχι εγώ; Μείναμε να ακούμε την απάντηση του βροντερού αγγέλου, όπως σε εκείνον τον επίσκοπο των Σάρδεων:
«γίνου γρηγορῶν, καί στήρισον τά λοιπά ἅ ἔμελλον ἀποθνήσκειν… τήρει καί μετανόησον. ἐάν οὖν μή γρηγορήσῃς, ἥξω ἐπί σέ ὡς κλέπτης, καί οὐ μή γνώσῃ ποίαν ὥραν ἥξω ἐπί σέ» (Αποκ. γ' 2-3).
Παραμένουμε στις λίστες με τα ονόματα των ζωντανών ακόμα να μνημονεύουμε τα παιδιά από το τρένο, να ικετεύουμε λίγη παρηγοριά για τους δικούς τους, κι εμείς να γρηγορούμε, να αλλάζουμε και να μετανοούμε. Και σίγουρα να ελπίζουμε πως σ' όποια λίστα κι αν γραφτεί το όνομά μας, η ίδια Ανάσταση μας περιμένει όλους.
Τεύχος Απριλίου 2023
