+302103617566

23 Ιουνίου 2022

Άγιος Σωφρόνιος του Έσσεξ

Απερίγραπτες είναι οι δωρεές του Θεού Πατέρα μας στην Ορθόδοξη Εκκλησία και ανάμεσα σ’ αυτές η φανέρωση πλήθους σύγχρονων αγίων. Για τρίτη φορά από το 2019 που αγιοκατατάχθηκε, θα τιμηθεί στις 11 Ιουλίου η ιερή μνήμη ενός μεγάλου ησυχαστή του 20ου αιώνα, του αγίου Σωφρονίου του Έσσεξ.

Η ζωή του Αγίου εκτείνεται σχεδόν σε έναν αιώνα (18961993). Ο Σέργιος Σεμιόνοβιτς Σαχάρωφ, γεννημένος στη Μόσχα το 1896 από πολύτεκνη οικογένεια εννέα παιδιών, από μικρός φαίνεται ότι είναι ένα ξεχωριστό δοχείο της Χάριτος. Βαθύ αποτύπωμα πίστεως άφησε στην τρυφερή καρδιά του η ευσεβέστατη παραμάνα του Αικατερίνη. Μαζί της βρισκόταν στο ναό, όταν για πρώτη φορά τον επισκέφθηκε η Χάρις του Ακτίστου Φωτός. Τα συγκλονιστικά γεγονότα της εποχής του σημάδεψαν τα νεανικά του χρόνια: «Ότε δε εξερράγη ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος (19141918) το πρόβλημα της αιωνιότητος εκυριάρχει εις την συνείδησίν μου. Αι ειδήσεις περί των χιλιάδων ανθρώπων οίτινες εφονεύοντο εις τα πεδία των μαχών, έθεντο ενώπιόν μου το άγριον θέαμα της ανθρωπίνης τραγωδίας»1.

Η επανάσταση στη Ρωσία στα 1917 τον βρίσκει φοιτητή στη Σχολή Καλών Τεχνών. Η καρδιά του συνταράσσεται από τις φοβερές δοκιμασίες των συνανθρώπων του. Στην πνευματική του αυτοβιογραφία θα γράψει: «Γιγάντιον άροτρον ανέσκαπτε τας αχανείς εκτάσεις της πατρίδος μου αποσπών τας ρίζας του παρελθόντος.Πάντες ετέλουν εν εξεγέρσει. Πανταχού επεκράτει έντασις, ήτις υπερέβαινε τας δυνάμεις του ανθρώπου. Επί πλέον, εν όλω τω κόσμω εσημειούντο γεγονότα άτινα έθετον την αρχήν μιας νέας εποχής εις την ιστορίαν της ανθρωπότητος, αλλά το πνεύμα μου δεν έδιδε προσοχήν εις αυτά. Πολλά εκρημνίζοντο πέριξ εμού, η εσωτερική μου όμως κατάρρευσις ήτο το εντονώτερον, ή να μη είπω, το σημαντικώτερον δι’ εμέ γεγονός»2.

Το 1921 έφυγε από τη Ρωσία, καθώς οι καλλιτέχνες εκδιώκονταν από το κομμουνιστικό καθεστώς, και το 1922 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου αφοσιώθηκε στη ζωγραφική, ενώ μέσα του γινόταν μια φοβερή πάλη για την αναζήτηση της Αλήθειας. Τότε στράφηκε στο διαλογισμό: «Κατ’ εκείνον τον καιρόν ουδεμίαν εισέτι είχον γνώσιν περί της διδασκαλίας των Πατέρων της Εκκλησίας και των εμπειριών αυτών. Αποτέλεσμα τοσούτου ουσιώδους κενού εις τας γνώσεις μου ήτο η στροφή μου προς την μυστικήν φιλοσοφίαν της μη χριστιανικής Ανατολής. Ήλπιζον, εν τη αφροσύνη μου, να εύρω εν αυτή διέξοδον εκ του βαράθρου εις το οποίο εβυθιζόμην. Εκ της παρακλήσεως ταύτης απώλεσα ουχί ολίγον πολύτιμον χρόνον. Εν τούτοις, μετά παρέλευσιν πολλών ετών, υποστάς πολλάκις την εγκατάλειψιν της χάριτος ένεκα των λογισμών της κενοδοξίας, ενίοτε εσκεπτόμην: μεγάλη συμφορά η πνευματική αμάθεια»3. Ωστόσο το βάθος της καρδιάς του έμεινε αμέτοχο από τον διαλογισμό. Βέβαια η σκοτεινή αυτή περίοδος της ζωής του έγινε αιτία να μπορέσει αργότερα να απολογηθεί κατά του διαλογισμού και να αναδειχθεί διδάσκαλος της ησυχαστικής παράδοσης. Η επιστροφή του στον Χριστό έγινε μέσω της συγκλονιστικής αποκάλυψης στο Μωυσή στη φλεγόμενη βάτο: «Εγώ ειμί ο Ων».

Ο Θεός του χάρισε βαθιά μετάνοια, βιώνοντας την πτώση του, αντίστοιχη με εκείνη του Αδάμ. Το Μεγάλο Σάββατο του 1924, όταν μετέλαβε των Αχράντων Μυστηρίων, τον επεσκίασε το Άκτιστο Φως της Θεότητος, η θεία Χάρις, που έμεινε μαζί του για τρεις ημέρες. Μετά από αυτό εγκατέλειψε τη ζωγραφική και αφού πέρασε ανικανοποίητος από το νεοϊδρυθέν Ινστιτούτο του αγίου Σεργίου στο Παρίσι, το Φθινόπωρο του1925 έφθασε στο Άγιο Όρος στη Μονή του Αγίου Παντελεήμονος, όπου πήρε το όνομα Σωφρόνιος. Το 1930 χειροτονήθηκε διάκονος από τον άγιο Νικόλαο Βελιμίροβιτς.

Τότε ήταν που τον επισκέφθηκε ένα μοναχός (Βλαδίμηρος) και τον ρώτησε: «Τι πρέπει να κάνω για να σωθώ;». Ο διάκονος Σωφρόνιος του απάντησε: «Να στέκεσαι στο χείλος της αβύσσου, και όταν κουράζεσαι να πίνεις ένα φλυτζάνι τσάι». Ο μοναχός έφυγε σαστισμένος και κατέφυγε στον γέροντα Σιλουανό για να ζητήσει εξήγηση γι’ αυτά τα περίεργα λόγια. Την άλλη μέρα ο Σωφρόνιος συναντήθηκε με κάποιον μοναχό που προσπάθησε να αποφύγει, εκείνος όμως τον σταμάτησε και τον ρώτησε τι είχε πει την προηγούμενη μέρα στον μοναχό Βλαδίμηρο που τον επισκέφθηκε. «Έσφαλα;» ρώτησε κατευθείαν ο Σωφρόνιος και ο μοναχός του είπε: «Όχι, αλλά δεν ήταν για τα μέτρα του Βλαδίμηρου. Έλα όμως στο κελί μου να μιλήσουμε». Αυτός ήταν ο θαυμαστός τρόπος που συναντήθηκε με τον άγιο Σιλουανό, γεγονός που το θεωρούσε τη μεγαλύτερη προς αυτόν δωρεά του Θεού. Στο πρόσωπο του αγίου Σιλουανού είδε τον αληθινό «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν Θεού άνθρωπον». Στα οκτώ χρόνια που ήταν κοντά του, ο άγιος Σιλουανός του διηγήθηκε τη ζωή του και του έδωσε όλες τις πνευματικές του σημειώσεις. Αυτός του έδειξε και το δρόμο της ερήμου.

Από το 1939 βρέθηκε στα Καρούλια σε μια σπηλιά κοντά στη θάλασσα. Ζώντας στην απόλυτη φτώχεια αλλά και στην απόλυτη πνευματική ελευθερία, παραδόθηκε στην αδιάλειπτη προσευχή. Εκεί έζησε σαν επίγειος άγγελος και ουράνιος άνθρωπος. Ο πνευματικός πλούτος που θησαύρισε στην έρημο τον ανέδειξε στη συνέχεια μεγάλο πνευματικό Πατέρα.

Το 1941 χειροτονήθηκε ιερέας και στη συνέχεια του ανατέθηκε η πνευματική πατρότητα της μονής του Αγίου Παύλου αλλά και των μονών Σίμωνος Πέτρας, Γρηγορίου και Ξενοφώντος. Ο Θεός όμως του έδειξε την έξοδο από το Όρος το 1947, όταν βρέθηκε στο Παρίσι για να εκδώσει το βιβλίο για τον Γέροντα Σιλουανό. Μάλιστα μόνος του κατάφερε περίπου σε ένα χρόνο να τυπώσει στον πολύγραφο πενήντα αντίτυπα. Όμως το1951 αρρώστησε βαριά με έλκος στο στομάχι και υπεβλήθη σε σχεδόν ολική γαστρεκτομή. Δεκατέσσερα χρόνια διήρκεσε η δοκιμασία της ασθένειας, η οποία τον άφησε ανάπηρο, όπως ο ίδιος είχε πει.

Σ’ αυτή την περίοδο μαζεύτηκαν κοντά του φιλομόναχοι που ποθούσαν τη μοναχική ζωή, αλλά η ίδρυση μοναστηριού στη Γαλλία δεν μπορούσε να νομιμοποιηθεί. Το 1958 ο Θεός του φανέρωσε ένα εγκαταλελειμμένο σπίτι στο Έσσεξ της Αγγλίας, όπου εκ του μηδενός ιδρύθηκε ένας φάρος ορθόδοξης ησυχαστικής παράδοσης στην καρδιά της αποστατημένης Δύσης.

Το βιβλίο για τον Γέροντα Σιλουανό γέννησε τον πόθο της μοναχικής ζωής σε πολλούς, οι οποίοι προσήλθαν στη μοναστική αδελφότητα. Σύντομα οι Κύπριοι του Λονδίνου ανακάλυψαν την πνευματική αυτή όαση και πλήθος πιστών κατέφευγαν για να συναντήσουν τον Γέροντα Σωφρόνιο. Εκείνος είχε δοθεί στην πνευματική διακονία των προσευχομένων, υπακούοντας σε προτροπή του αγίου Σιλουανού που του είχε δώσει, όταν ήταν ακόμη ασκητής στο Άγιο Όρος. Ο παραμικρός λόγος του γέμιζε με χάρη όσους τον προσέγγιζαν, αφού ο Άγιος ήταν φορέας του Λόγου του Θεού.

Το 1974 παραιτήθηκε από την ηγεμονία της Μονής και αφοσιώθηκε στο συγγραφικό έργο. Εν πλήρει ταπεινώσει άρχισε να διατυπώνει τη θεολογία του Ακτίστου Φωτός, όπως ξεδιπλώνεται στην πνευματική του αυτοβιογραφία, στο βιβλίο του «Οψόμεθα τον Θεόν καθώς εστι» (1985). Τα βιβλία του αποτελούν θεραπευτικά μέσα του Αγίου Πνεύματος, που οδηγούν στη μετάνοια και την προσευχή.

Το 1986 προσβλήθηκε από καρκίνο. Ωστόσο όμως ο Θεός του έδωσε μακροημέρευση και έφθασε σε ηλικία 97 ετών. Αξιώθηκε το 1987 να ζήσει την αγιοκατάταξη του Γέροντός του Σιλουανού.

Ο μεγάλος αυτός μύστης του ασκητικού πνεύματος και συνεχιστής της θεολογίας του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ο διασώστης της θεολογίας του αγίου Σιλουανού, κοιμήθηκε ειρηνικά στις 11 Ιουλίου του 1993. Είκοσι έξι χρόνια αργότερα το Οικουμενικό Πατριαρχείο τον αγιοκατέταξε.

Τώρα πλέον δεν θα ήταν παράτολμο να μιλάμε για έναν ακόμη μεγάλο Πατέρα της Εκκλησίας.

Φιλοθέη Χ. Τ.

  1. Αρχιμανδρίτου Σωφρονίου (Σαχάρωφ), Οψόμεθα τον Θεόν καθώς εστί, εκδ. Ιερά Μονή Τι
    μίου Προδρόμου Έσσεξ Αγγλίας 1992, σελ. 16.
  2. Οπ. π. σελ. 17.
  3. Οπ. π. σελ. 2021.

Τεύχος Ιουνίου-Ιουλίου 2022

© 2025 Σύλλογος Ορθ. Ιερ. Δράσεως «Ο Μέγας Βασίλειος»