Πρωινό Σαββάτου Νοεμβρίου. Τακτικό υπεραστικό δρομολόγιο που ενώνει την πρωτεύουσα με πόλη του ηπειρωτικού κορμού της χώρας. Στην καθιερωμένη πολύβουη και πολύκοσμη στάση ο χρόνος λιγοστός, το κρύο πολύ. Βαδίζω στο μέρος που βλέπει ο ήλιος, λίγο να ζεσταθώ. Αντιλαμβάνομαι μια ασυνήθιστη βοή πίσω από τα σταθμευμένα οχήματα και πλησιάζω αργά, αρχικά προσπαθώντας να καταλάβω κι έπειτα παρατηρώντας το ξεχωριστό θέαμα: μια μεγάλη παρέα, άνθρωποι ποικίλων ηλικιών, χειροπιασμένοι σέρνουν έναν σεμνό, αργό, ηπειρώτικο χορό. Καλοσυγχρονισμένη η εικόνα και ο ήχος, σαν να ᾿χουν προηγηθεί πρόβες. Πειθαρχικά επαναλαμβάνουν όλοι –μικροί και μεγάλοι– τις διακεκομμένες φράσεις που κανοναρχεί ο πρώτος. Οι απορημένοι, αρχικά, θεατές πληθαίνουν και εντάσσονται στη γιορτή. Καθένας συμμετέχει με τον δικό του τρόπο: τραγουδώντας, χειροκροτώντας, ζητώντας κάποιο επόμενο. Μερικοί πιάστηκαν στην άκρη του χορού. Κάποιοι τουρίστες βιάστηκαν ν᾿ απαθανατίσουν το αναπάντεχο σκηνικό. Ένα μικρό αυτοσχέδιο πανηγύρι, που μη λογαριάζοντας ούτε κρύο ούτε αγέρα, κατάφερε να ζεστάνει τις καρδιές και τη διάθεση όλων.
Κυλικείο. Στρατιωτική μονάδα, εν ώρα διαλείμματος. Ατμόσφαιρα βαριά. Μυρωδιές φαγητών, φραπέδες αφημένοι σε δυο πάγκους, που και που ένα εκρηκτικό γέλιο. Ο ήχος του σέικερ κάθε λίγο κι ένα ξεχασμένο ραδιόφωνο που τραγουδά αδιάκοπα σε μια άλλη γλώσσα είναι οι θόρυβοι που πλαισιώνουν το σκηνικό. Η χακί ρουτίνα που διαγράφει τις μέρες της θητείας στο κολλημένο ημερολόγιο του τοίχου ίδια όπως παλιά. Οι περισσότεροι φαντάροι αδιάφοροι, σκυθρωποί. Ο καπνός των τσιγάρων μουτζουρώνει θολά την ατμόσφαιρα –ταιριαστή με την ανέκφραστη ματιά κάποιων. Ίσως και με τη σκέψη τους: δεν περνάει ο καιρός. Τα ίδια κάθε μέρα. Το σκηνικό εντούτοις αλλάζει ακαριαία, όταν ένας τους, σπιρτόζος, έκανε την κίνηση ν᾿ αλλάξει τη βελόνα στο παλιό ραδιόφωνο. Έπιασε ένα σταθμό με δημοτικά και δυνάμωσε την ένταση. Μεμιάς ζωντάνεψαν όλοι. Μια παρέα του πέταξε ένα πείραγμα, αλλά στων πιο πολλών τα πρόσωπα ζωγραφίστηκε ένα αυθόρμητο χαμόγελο και σαν από δύναμη σπρωγμένοι εγκατέλειψαν τις καρέκλες τους και σμίξαν όλοι σε μια μεγάλη παρέα. Πιάσαν να χορεύουν ωραία, λες και οι σκοποί, ήχοι και στίχοι, ήταν κλειδιά που ελευθέρωσαν την αμπαρωμένη λεβεντιά και την εξόριστη διάθεσή τους. Αργότερα, μετακίνησαν κάτι πάγκους να κάνουν κι άλλον χώρο, γιατί όλο και πλήθαιναν. Ήταν ωραίο, διαφορετικό εκείνο το αυθόρμητο απόγευμα στο ΚΨΜ.
Η δημοτική μας μουσική έχει τη δύναμη να ζωντανεύει κάθε Έλληνα, κάθε εποχής, κάθε προτίμησης. Τους αδιάφορους χαροποιεί, τους μοντέρνους ευφραίνει, τους πικραμένους παρηγορεί, τους κουρασμένους ταξιδεύει, τους αποκαμωμένους ξεσηκώνει. Δονεί τη διάθεση σε μια απλή, σεμνή, αρχοντική ψυχαγωγία. Χαροποιεί και διδάσκει. Το μετάλλευμά της –στίχοι και μελωδία– πλούσιο: έχει ιστορία, έχει ζωή μέσα της και ένα όρθιο ήθος που μεταγγίζει. Γι᾿ αυτό ίσως, άκουσα κάποτε, οι δικοί μας οι χοροί χορεύονται πάντα με ίσιο τον κορμό, ευθυτενή, κι όχι με σκυφτό κεφάλι. Μια υπενθύμιση κι αυτή της όρθιας στάσης που ως χριστιανοί κι ως Έλληνες καλλιεργούμε και οφείλουμε.
Η δημοτική μας μουσική, κληρονομιά στα χέρια μας που μπορεί να μας ενώνει. Κρίκος που μόνο συνδέει· το παλιό με το τώρα, τους νέους με τους μεγαλύτερους, τον μόνο με τους άλλους.
Ένα σήμαντρο που, ακόμα, όταν χτυπά, συνάζει τον λαό μας. Στον χρόνο και στον τόπο· σε μια στιγμή και σ᾿ έναν μόνο κύκλο.
Αυτό είναι ελπίδα!
Τεύχος Νοεμβρίου 2025
