Ο Οκτώβρης έρχεται πάντοτε φορτωμένος με μνήμες. Η λέξη «όχι» αποκτά μια βαρύτητα που υπερνικά τις λέξεις. Γίνεται στάση, γίνεται αντίσταση, γίνεται σύνορο ανάμεσα στην αξιοπρέπεια και την υποταγή. Το «Όχι» της Ελλάδας το 1940 στους Ιταλούς δεν ήταν απλώς μια άρνηση· ήταν το ύψιστο «ναι» στην ελευθερία, στην τιμή, στην πίστη.
Η δύναμη του «όχι» δεν ήταν στιγμιαία· ήταν απόσταγμα αιώνων. Τη γέννησε η πίστη, η ψυχή, οι ρίζες. Η δύναμη του «όχι» δεν είναι μονάχα ιστορική. Είναι και υπαρξιακή. Στον λόγο του Χριστού βλέπουμε μια διαρκή και ριζική άρνηση σε ὅ,τι δεν είναι αληθινό, δίκαιο, θεϊκό.
«Οὐ δύνασθε Θεῷ δουλεύειν καί μαμωνᾷ», ένα ηχηρό «όχι» στη διπρόσωπη ζωή. Όχι στο υλικό συμφέρον και στο χρήμα έναντι της ψυχής.
«Οὐ πᾶς ὁ λέγων μοι Κύριε, Κύριε…», ένα «όχι» στην υποκρισία και στην τυπολατρία.
Όχι στον πειρασμό: «Οὐκ ἐπ᾿ ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ἄνθρωπος».
Όχι στην υποκρισία των ψευτοευσεβών: «Οὐ ποιεῖτε τόν νόμον τοῦ Θεοῦ, ἵνα τήν παράδοσιν ὑμῶν τηρήσητε».
Όχι στη σκληροκαρδία του Νόμου χωρίς έλεος: «Ὁ ἀναμάρτητος ὑμῶν πρῶτος βαλέτω λίθον».
«Οὐκ ἦλθον βαλεῖν εἰρήνην, ἀλλά μάχαιραν», «όχι» στην ψευδαίσθηση της βολικής ειρήνης.
«Οὐ χρείαν ἔχουσιν οἱ ἰσχύοντες ἰατροῦ, ἀλλ᾿ οἱ κακῶς ἔχοντες», «όχι» στον αποκλεισμό των αμαρτωλών. Η σωτηρία δεν είναι προνόμιο λίγων αλλά προσφορά σε όλους.
«Οὐκέτι σέ λέγω δοῦλον… ὑμᾶς δέ εἴρηκα φίλους», «όχι» στην υποταγή χωρίς σχέση. Ο Χριστός ανατρέπει τη σχέση εξουσίας. Δεν θέλει σκλάβους, θέλει φίλους.
Τα «όχι» Του είναι τα μεγαλύτερα «ναι» στην ελευθερία μας! Αυτά τα «όχι» είναι οι σπίθες που φωτίζουν τη συνείδηση. Δεν είναι πάντα εύκολα, δεν είναι πάντοτε δημοφιλή. Αλλά είναι αναγκαία.
Με προβληματίζουν τα «ναι» μας…
Σήμερα γεμίσαμε ψευτοηγέτες με σκυμμένο κεφάλι, πρόθυμους να πουν «ναι» σε ό,τι τους διατηρεί στην εξουσία και γεμίζει τις τσέπες τους. Σήμερα η μαζικότητα υπαγορεύει τη συμπεριφορά του «αποδέξου», η πληροφορία γίνεται καταναγκαστική, η επιθυμία διαμορφώνεται από αλγορίθμους. Φαίνεται πως ξεχάσαμε να λέμε «όχι». Δυσκολευόμαστε να αρνηθούμε ό,τι μας προσφέρεται εύκολα: πρότυπα, ιδέες, τρόπους ζωής, ακόμη και αλήθειες.
Γιατί έτσι κάνουν όλοι. Αν δεν συμφωνείς, καλύτερα σιώπα. Πώς καταντήσαμε να ξεπουλάμε την ψυχή μας για ένα «like», για κάποια χρήματα, και για ακόμα πιο φτηνά πράγματα;
Το «όχι» θέλει κόπο. Θέλει πνευματική εγρήγορση, ηθική τόλμη και πίστη σε κάτι μεγαλύτερο από τον εαυτό μας. Όπως το «Όχι» του 1940. Γιατί ο κόσμος αλλάζει μόνο όταν κάποιος λέει «όχι». Όχι με κραυγή μίσους, αλλά με φλόγα εσωτερική. «Όχι» που ανοίγει δρόμο, που φέρνει ευθύνη, που σώζει.
Μήπως η απουσία του «όχι» είναι τελικά ένδειξη μιας κοινωνίας κουρασμένης να κρίνει, να επιλέγει, να παλεύει; Μήπως τελικά δεν φοβόμαστε το «όχι» επειδή είναι σκληρό, αλλά επειδή μας αναγκάζει να σταθούμε απέναντι μόνοι; Όμως ο καιρός μας, η κοινωνία μας, το παιδί μας έχει ανάγκη τη δύναμη του «όχι». Τη δύναμη να σταθείς γυμνός απέναντι στη συνείδησή σου και να πεις: «Όχι, δεν θα πάρω. Όχι, δεν θα γίνω όπως θέλουν». Το «όχι» σου μπορεί να σε πονέσει, μα ίσως σώσει και άλλους. Γιατί, στην εποχή που όλα υποτάσσονται, το «όχι» είναι πράξη αγάπης.
Αυτό το «ΟΧΙ» θα γίνει πυξίδα. Γιατί, όταν όλοι προσκυνούν, εκείνος που στέκεται όρθιος, γίνεται φως. Και το φως δείχνει τον δρόμο.
Γραίγος
Τεύχος Οκτωβρίου 2025
