«Τώρα ο ουρανός είναι διαυγέστερος. Ο κύκλος της Σελήνης είναι λαμπρότερος και αργυροειδέστερος και όλος ο χορός των αστέρων φαίνεται καθαρώτερος. Η γη είναι στεφανωμένη με τα πολυποίκιλα χορτάρια, τα καταπράσινα δέντρα, τα πολύχρωμα και ευωδιαστά λουλούδια, και τα ωδικά πτηνά συναγωνίζονται το ένα το άλλο με τα γλυκόφθογγα κελαϊδίσματά τους. Τώρα οι ποταμοί απελευθερωμένοι από τους πάγους κυλούν πλουσιώτερα και ποτίζουν το πρόσωπο της γης. Τώρα τα περιβόλια ευωδιάζουν και τα μικρά αρνάκια πηδούν και χορεύουν πάνω στους καταπράσινους κάμπους… Τώρα οι άνεμοι ησυχάζουν και πνέουν οι γλυκειές αύρες, η θάλασσα είναι γαλήνια και ήρεμη, οι ναύτες ταξιδεύουν άφοβα και τα δελφίνια τους ξεπροβοδίζουν χαρούμενα…»1.
Μάιος, το πανηγύρι της φύσης, στον απόηχο της μεγάλης γιορτής της Αναστάσεως, μιας γιορτής που συνεχίζεται για σαράντα μέρες και κάποιες εκλεκτές ψυχές τη συνεορτάζουν με όλη την κτίση. Και ο σοφός άγιος της εκκλησίας μας, Νικόδημος ο Αγιορείτης, μας μεταφέρει με τη λυρική του πένα εικόνες από το απέραντο «βιβλίο» της Δημιουργίας· ένα βιβλίο το οποίο θα μπορούσε να αποκαλείται «οι λόγοι των όντων». Διότι όλα τα δημιουργήματα, παρατηρούμενα με προσοχή, μας απαγγέλλουν τους λόγους για τους οποίους έγιναν, και φανερώνουν τον θειο σκοπό που ενυπάρχει στο κάθε ένα απ᾿ αὐτά2. Γι᾿ αυτό και ο Ψαλμωδός γράφει: «Οι ουρανοί διηγούνται δόξαν Θεού, ποίησιν δε χειρών αυτού αναγγέλλει το στερέωμα» (Ψαλμ. ιη΄). Ο Δημιουργός Λόγος, αφού έκρυψε τον Εαυτό του στους λόγους των όντων, υποδηλώνεται από αυτά σαν με γράμματα. Γράμματα μιας παγκόσμιας διαλέκτου, προσιτής στον καθένα. Και τι μεγαλειώδες και προνομιούχο δημιούργημα ο άνθρωπος! Μόνο αυτός έχει την ικανότητα να ερμηνεύει τους λόγους των όντων εισδύοντας στη Σοφία του Δημιουργού.
«Οι λόγοι των όντων», ένα βιβλίο που δεν διαβάζεται μόνο με τα μάτια αλλά με όλες τις σωματικές αισθήσεις. Όμως κατανοείται από τις πνευματικές αισθήσεις, από όσους τις διατηρούν καθαρές και ενεργές. Αυτοί πίσω απ᾿ τους «λόγους των όντων» διακρίνουν τον Δημιουργό Λόγο: «Ο Θεός για εκείνους μεν που βλέπουν σωματικώς δεν είναι πουθενά, διότι είναι αόρατος, άλλα για όσους έχουν πνευματική νόηση είναι παντοῦ»3.
Και το βιβλίο επανεκδίδεται καθημερινά, καθώς η επιστήμη ανακρίνει τα όντα με το πείραμα –τη γλώσσα που κατανοούν– και μας εισάγει στον ανεξάντλητο πλούτο της δημιουργικής Σοφίας.
Προοδεύσαμε πάρα πολύ!
Δεν χρειάζεται πλέον να προσεγγίζουμε τα όντα για να αφουγκραστούμε τη φωνή τους. Μια οθόνη αρκεί! Διδάξαμε τα όντα, την άψυχη ύλη, να μας μιλούν με έναρθρο λόγο και είμαστε πολύ εντυπωσιασμένοι από το επίτευγμά μας.
Μόνο που αυτά που μας λένε δεν είναι «λόγοι των όντων», απόηχος θεϊκής Σοφίας· είναι λόγια δικά μας που ανακυκλώνουν τα μηχανήματα. Κτίσαμε ένα ψηφιακό τείχος από bytes και bits γύρω από τον πολιτισμό μας και εγκλωβιστήκαμε στα δικά μας λόγια.
Και τα όντα φωνάζουν και οι φωνές τους έχουν εξαπλωθεί σε όλη τη γη και στα πέρατα της οικουμένης (Ψαλμ. ιη΄). Και τώρα, καθώς τα πάντα είναι λουσμένα στη Χάρη της Αναστάσεως, οι λόγοι τους ακούγονται ευκρινέστερα και μας καλούν να ανεβούμε «από τα αισθητά στα νοητά· από τα αιτιατά στα αίτια»4. Καλούν τον νου μας να ανεβεί στο ύψος που του αρμόζει· να γίνει αυτό για το οποίο προορίστηκε, «επόπτης της αισθητής κτίσεως, και μύστης της νοουμένης»5.
- Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, Πνευματικά γυμνάσματα, Μελέτη Εις την Ανάστασιν του Κυρίου. ↩︎
- Αγίου Μαξίμου ομολογητού, Προς Θαλάσσιον…περί διαφόρων αποριών της Αγίας Γραφής, ΙΓ (13) ↩︎
- Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου, Κεφάλαια πρακτικά και θεολογικά εκατό. ↩︎
- Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, Συμβουλευτικόν Εγχειρίδιον. ↩︎
- Αγίου Γρηγορίου Θεολόγου, Λόγος εις το Πάσχα, PG 36, 632. ↩︎
Τεύχος Μαΐου 2025
