Μια ματιά στην πνευματική μας τύφλωση
«Ναι, έκανα λάθος, αλλά ήθελα απλώς να κάνω κάτι που θα βοηθούσε τους πάντες».
«Πολλές φορές βάζω τόσο ψηλά τον πήχη, που τελικά πιέζω τον εαυτό μου και τους άλλους».
«Φταίω που πίστεψα τόσο πολύ σε σένα και τελικά απογοητεύτηκα».
«Ξέρω, είμαι πολύ τελειομανής και αυτό με κάνει να φαίνομαι αυστηρός με τους άλλους».
«Καθρέφτη, καθρεφτάκι μου, αφού δεν έχω συνείδηση ότι κάνω λάθος…»
Παραδοχή λάθους; Επιδεικτική ταπεινοφροσύνη; Ψευτοειλικρίνεια; Είδος υποκρισίας;
«Ομολογούμε τα μικρά μας ελαττώματα, μόνο για να πείσουμε ότι δεν… έχουμε μεγάλα!» (Βίκτωρ Ουγκώ). Ίσως θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε αυτοκριτική με αυτοπροβολή! Αν υπάρχει κάτι τέτοιο…
Υπάρχει ένα παράδοξο με το δημιούργημα άνθρωπος: Ενώ ο Πλάστης του, ο Θεός, είναι η Αλήθεια, ενώ η φύση παραδειγματίζει με την παντελή έλλειψη υποκρισίας, έχοντας μια ακίνδυνη εξωτερική παραλλαγή-μεταμφίεση σε κάποιες περιστάσεις για λόγους επιβίωσης, ο άνθρωπος έχει ένα επικίνδυνο εσωτερικό καμουφλάζ, που λέγεται υποκρισία.
«Τίποτε άλλο δεν είναι η υποκρισία, παρά μελέτη και δημιουργός του ψεύδους» (Ιωάννης Σιναΐτης, «Κλίμαξ» 12.5).
Η οχύρωση μέσα στα τείχη της υποκρισίας αποτελεί αντικοινωνική στάση. Εμποδίζει την αληθινή συνύπαρξη. Υπονομεύει την εμπιστοσύνη. Απομακρύνει τον άνθρωπο από την αξία της ατομικής και κοινωνικής ευθύνης.
Ένα δείγμα του κηρύγματος του Κυρίου κατά της υποκρισίας, η οποία τηρεί τα δευτερεύοντα του Νόμου και αποσιωπά τα κύρια, είναι η παραβολή του Τελώνη και του Φαρισαίου. Ο Φαρισαίος προσευχόμενος επαίρεται. Ο Τελώνης στον ναό ταπεινώνεται ειλικρινά. Σε κάποιες χώρες υπάρχει η παροιμία «Καλύτερα ο κόσμος να σε ξέρει ως αμαρτωλό, παρά ο Θεός να σε ξέρει ως υποκριτή».
Μάλιστα η παραβολή του Τελώνη και Φαρισαίου τοποθετήθηκε στην έναρξη της πιο κατανυκτικής περιόδου μετανοίας. Ίσως είναι το πρώτο που πρέπει να κοιτάξουμε στον καθρέφτη της ψυχής μας, ξεκινώντας τον αγώνα. Άλλωστε είναι αδύνατον να διορθωθεί ο άνθρωπος που αρνείται να δει τα αδύναμα σημεία του.
Στο βιβλίο «Κλίμακα» ο άγιος Ιωάννης γράφει ότι η υποκρισία «είναι μια κατάσταση όπου το σώμα, οι εξωτερικές δηλαδή εκδηλώσεις, βρίσκεται σε αντίθεση με την ψυχή» (Ιωάννης Σιναΐτης, 24.20). Ο άνθρωπος σήμερα, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, «κινδυνεύει από τον ίδιο τον παραχαραγμένο εαυτό του και τα έργα του που, αντί να αποτελούν συνέχεια του δημιουργικού έργου του Θεού, συμβάλλουν στην αυτοκαταστροφή του» (Ι. Καραβιδόπουλος).
Ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος γράφει ότι «ο δρόμος προς τον Θεό περνάει μέσα από τη γνώση του εαυτού μας». Αυτή η γνώση, όμως, δεν είναι ποτέ εύκολη. Είναι σαν να κοιτάζεις έναν καθρέφτη που αποκαλύπτει κάθε ψεγάδι, κάθε ατέλεια.
«Καθρέφτη, καθρεφτάκι μου, δείξε μου επιτέλους την αλήθεια που δεν τολμάω ν᾿ ανακαλύψω στον εαυτό μου. Δείξε μου την πραγματική μου, την αληθινή μου εικόνα».
Η αληθινή εικόνα θα φανερώσει τον δρόμο για την αλλαγή και επιστροφή στην πιο αυθεντική και όμορφη εκδοχή του εαυτού μας. Τον δρόμο της μετάνοιας.
Γραίγος
Τεύχος Φεβρουαρίου 2025
